05. Transformatie in het Sociaal Domein

• Wettelijke ontwikkelingen

Wet wijziging woonplaatsbeginsel
Per 1 januari 2022 trad de Wet wijziging woonplaatsbeginsel in. De gemeente is nu alleen nog financieel verantwoordelijk voor de zorg aan jeugdigen die uit onze gemeente komen. Voor de jaren 2020 en 2021 deed de gemeente in 2022 voor de laatste keer een beroep op de compensatieregeling 'Onderbreking financieringssystematiek voogdij en 18+'.

• Verdere opgaven

A. Regionale samenwerking

Norm van Opdrachtgeverschap Jeugd
De Norm van Opdrachtgeverschap Jeugd (NvO) beschrijft de regiovisie van de vijf gemeenten in de regio Zuidoost Utrecht (ZOU) over de gewenste inhoudelijke ontwikkeling van het jeugdzorglandschap, vraag en aanbod, lokale toegang, governance, sturing en bekostiging. Het afgelopen jaar werkte de gemeente in de regio samen aan de uitvoering hiervan langs de lijnen van de vier vastgestelde speerpunten:

1. Versterken Lokale Teams – “De juiste passende integrale zorg, zo thuis en nabij mogelijk”
2. Regie op veiligheid – “Meer regie door lokale teams bij onveiligheid in het vrijwillig kader”

(Dit betekent dat de lokale teams (de dorpsteams) een grotere rol krijgen bij gezinnen waar (mogelijk) sprake is van een onveilige situatie. Hiervoor zijn de consulenten extra getraind.)

3. Zo thuis mogelijk – “Meer kinderen groeien thuis op of ontvangen zo gezinsgericht mogelijke hulp”
4. Onderwijs – “Versterkte samenwerking tussen toegang, jeugdhulp en onderwijs”

Werk en Inkomen
In 2022 waren de Strategische kaders het uitgangspunt voor het uitvoeren van de Participatiewet. Het is in 2022 niet gelukt tot een nieuwe regionale herverdeling van middelen te komen. De gemeenten in de regio Zuidoost Utrecht startten met de voorbereiding voor nieuwe Strategische Kaders Werk en Inkomen voor de periode 2024-2027, waaraan de herverdeling wordt gekoppeld.

Energietoeslag
De Regionale Dienst Werk en Inkomen (RDWI) voerde de eenmalige Rijksregeling voor de energietoeslag uit. Huishoudens die rond moeten komen van een inkomen lager dan 120% van het sociaal minimum konden energietoeslag aanvragen. De eenmalige energietoeslag is ongeveer 1500 keer toegekend.

Beschermd Wonen
De aangekondigde doordecentralisatie van Beschermd Wonen werd uitgesteld tot 1 januari 2024. We bereidden in 2022 deze doordecentralisatie voor met 16 Utrechtse gemeenten. De lokale besluitvorming over de juridische en financiële samenwerkingsafspraken vindt begin 2023 plaats.

B. Lokale opgaven

Meerjarig addendum Stichting Sociale Dorpsteams Utrechtse Heuvelrug
Zowel de gemeente als de stichting voelden de behoefte om de opdracht aan de Stichting beter te omschrijven en voor de middellange termijn een perspectief te schetsen, dat recht doet aan de beweging die nodig is voor het doorontwikkelen van de transformatie in het sociaal domein.  Dit leidde tot het opstellen van een gezamenlijk gedragen meerjarig addendum. Hierin zijn de basistaken van de Stichting en de hiervoor beschikbare middelen beschreven.
De stichting professionaliseerde haar bedrijfsvoering en maakte hiermee de interne sturing beter en professioneler. Dit deed zij door diverse bedrijfsvoeringstaken als de salarisadministratie, de financiële administratie en HR extern onder te brengen bij een organisatie die gelijksoortige uitvoeringsorganisaties bedient.

Hoge inflatie en energiekosten
De energieprijzen stegen en er was sprake van een hoge inflatie. Om inwoners te ondersteunen communiceerde de gemeente minimaregelingen opnieuw breed via lokale media en betrokken netwerkorganisaties. Ook verruimde de gemeente de uitvoering om inwoners door hoge inflatie en energiekosten niet in schulden of maatschappelijke problemen te laten komen.

Doelgroepenvervoer
Het doelgroepenvervoer omvat de regiotaxi, jeugdhulpvervoer en leerlingenvervoer. Zie voor een toelichting op leerlingenvervoer programma 7. Als gemeente zien we voor de regiotaxi dat reisbewegingen nog steeds minder zijn dan voor de pandemie. Dit is een na-effect van Covid-19. In 2022 startten de voorbereidingen voor de aanbesteding van het doelgroepenvervoer in 2023.

Extra inzet voor toegang tot mantelzorgregelingen
In 2022 ontving de gemeente eenmalig extra geld om de toegang tot mantelzorgregelingen te verbeteren. Daarmee vereenvoudigde de gemeente het digitale en interne proces van het mantelzorgcompliment. Ook zette de gemeente in op een activiteit voor jonge mantelzorgers om op die manier met hen in contact te komen en te vragen naar hun behoeften in ondersteuning.

Pilot 'Versterken van samenwerking informele en formele ondersteuning'
Eind 2022 stopte de tweejarige pilot 'Versterken van samenwerking informele en formele ondersteuning'. Deze pilot was een samenwerking tussen Stichting Sociaal Dorpsteam, Humanitas Heuvelrug en Handjehelpen. Duo's van een sociaal makelaar en een ambassadeur informele zorg (van Humanitas of Handjehelpen) gingen in gesprek met consulenten aan de hand van casuïstiek. Dit heeft geresulteerd in onder andere meer bekendheid van de rol van de sociaal makelaars en meer bekendheid van informeel aanbod bij consulenten van het Sociaal Dorpsteam.

Afsluiting 3 jarig project over Zorg en Veiligheid.
In 2022 sloot de gemeente het project "Een nieuwe uitvoeringspraktijk" succesvol af. Met de subsidie die de gemeente ontving van ZonMw bereikten we dat 35 professionals uit de Utrechtse Heuvelrug vanuit wonen, zorg, welzijn en veiligheid elkaar leerden kennen waardoor men elkaar sneller en gerichter weet in te schakelen in de ondersteuning aan mensen met onbegrepen gedrag. Centraal hierin stellen deze professionals het verlagen van stress en verhogen van stabiliteit van de inwoner en/of diens omgeving, het zogenaamde stabiliteitsmodel. Hiermee werd een nieuwe uitvoeringspraktijk gerealiseerd. De handreiking van de VNG over zorg en veiligheid "Stop het Stapelen" die in 2022 uitkwam is mede gebaseerd is op het stabiliteitsmodel uit dit project.

Toeslagenaffaire
Naar aanleiding van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) besloot het Rijk om middelen beschikbaar te stellen aan de gemeenten voor de versterking van de gemeentelijke dienstverlening. De gemeente zette deze in voor het verbeteren van onze dienstverlening aan mensen in kwetsbare posities. Voor zover er nog geen sprake was van concrete plannen werden deze middelen op een stelpost geplaatst om deze voor dit doel beschikbaar te houden.

Adviesraad Sociaal Domein
In 2022 stelde de gemeente een nieuwe verordening Adviesraad Sociaal Domein (ASD) vast. De Adviesraad was intensief betrokken bij het tot stand komen van de nieuwe verordening waarin het doel, de bevoegdheden en de taakinvulling van de ASD is opgenomen. Ook de verbreding naar de beleidsterreinen van de Participatiewet en de Jeugdwet werd hierin gerealiseerd.