Wat waren de ontwikkelingen?
Groen
In 2022 is gewerkt aan het dagelijks beheer van het areaal openbaar groen. Gazons zijn gemaaid, bomen en heester gesnoeid, watergangen en oevers gemaaid, beplanting geschoffeld, blad geruimd in de winter, zwerfvuil opgeruimd en de goten zijn geveegd. Ook is er in 2022 verder uitvoering gegeven aan de vervangingsplannen. Op diverse plekken is dode beplanting vervangen. In combinatie met een aantal projecten zijn afgelopen jaar, verspreid over de gehele gemeente, meer dan 900 bomen geplant. Hierin is voor de plaatsbepaling intensief samengewerkt met o.a. de Federatie Groene Heuvelrug.
In de tweede bestuursrapportage 2022 is er een financieel tekort op groen geconstateerd en is het budget bijgesteld. Daarom laat het budget in deze jaarrekening geen tekort zien.
Ecologisch bermbeheer
De meerjarige monitoring van het bermbeheer is in 2022 afgerond. Het effect van het ingezette maaibeheer is positief zichtbaar in een vergroting van het soortenrijkdom. De evaluatie wordt in 2023 verder verwerkt in bestekken en beheerplannen voor 2024 en verder.
In samenwerking met andere vakdisciplines is in 2022 begonnen met klimaat adaptieve maatregelen uit te voeren. Het ontstenen en vergroenen krijgt hierdoor steeds meer vorm.
Kwaliteitsverhoging groen vanuit uitvoeringsprogramma 2023-2026
In 2022 is een nieuw uitvoeringprogramma vastgesteld met bijbehorende budgetten. Uitgangspunt is een kwaliteitsverhoging in het beheer van het openbaar groen in onze gemeente. In 2022 is daarom gestart met de voorbereiding en aanpassing van onze contracten met derden en het werkpakket van onze eigen uitvoerende dienst. In 2023 wordt de kwaliteitsverhoging zichtbaar.
Herstelplan valwind
Als gevolg van de valwind die op 18 juni 2021 een groot deel van Leersum en omstreken trof is een intensief participatietraject opgestart. Samen met betrokkenen is een herstelplan tot stand gekomen. Tweede helft 2022 is dit plan door de raad vastgesteld, aanbesteed en in de winter 2022-2023 in uitvoering gegaan. Deze eerste herstelfase zal medio mei 2023 worden afgerond. Ongeveer 475 bomen zijn terug geplant en is diverse andere beplanting hersteld. Fase 2 zal voorjaar/zomer 2023 worden voorbereid zodat uitvoering hiervan in de winter 2023-2024 kan plaatsvinden en het herstelplan kan worden afgerond. Een deel van de eerder gevormde voorziening hiervoor blijkt niet nodig waardoor er incidenteel een vrijval plaatsvindt.
Bosbeheer
Vanuit natuur & landschap is er, in samenwerking met 10 buurgemeenten, gewerkt aan de achterstanden op gebied van boomveiligheid in de bossen welke voorheen door de recreatieschappen werden beheerd. Bij het opheffen van de recreatieschappen in 2018 is er een 5-jarige samenwerking gestart, om aan de hand van een meerjarenonderhoudsplan, de veiligheid op orde te krijgen. Voor de snoeiwerkzaamheden is het winterseizoen bij uitstek de periode voor uitvoering, waardoor medio april 2023 alle werkzaamheden worden afgerond.
Ook zijn er in 2022 een aantal gemeentelijke bospercelen verkocht. Een deel van het beheer in deze percelen vervalt hiermee maar ook de houtopbrengst uit deze percelen. Hierdoor heeft dit geen gevolgen gehad voor onze beheerbudgetten.
Begraafplaatsen
In 2022 is gewerkt aan het wegwerken van achterstanden in de begraafplaatsen-administratie. Resultaat is een positief effect aan meeropbrengsten in onze begroting. Ook is in 2022 gewerkt aan de beheerverordening van de gemeentelijke begraafplaatsen, verordening lijkbezorgingsrechten en de nadere regels.
Vanwege een toekomstig tekort aan natuurgraven op de Nieuwe Algemene Begraafplaats in Doorn is de mogelijkheid van een uitbreiding van het natuurbegraven in het aangrenzende bosperceel onderzocht. De natuur- en archeologische waarden en de aanwezigheid van een grafheuvel in het bosperceel zijn hierin bepalend geweest voor de onhaalbaarheid van een toekomstige uitbreiding. Omdat er nog voldoende (traditionele) begraafcapaciteit is op de gemeentelijke begraafplaatsen heeft de provincie beoordeeld dat er geen maatschappelijk belang is waardoor er geen ontheffing verleend wordt voor het aangrenzende bosperceel. In 2023 zal nog worden gezocht naar (kleine) mogelijkheden binnen de huidige begraafplaatsen.
Riolering en water
In 2022 is uiteraard het reguliere beheer aan het riolering- en watersysteem uitgevoerd: Het onderhouden van de kolken, lijngoten, beschoeiingen, vrij verval riool, infiltratievoorzieningen, watergangen, drukriool, pompen en gemalen. Daarnaast is er een start gemaakt met de actualisatie van de data van het rioleringssysteem om aan risico gestuurd beheer verdere uitwerking te geven. Er zijn verificatie rioolinspecties uitgevoerd (camerabeelden in de rioolbuizen om de daadwerkelijke conditie te zien). Dat is belangrijk om goede maatregelplannen te kunnen maken voor rioolrenovatie en te bekijken welk riool eerst moet worden aangepakt en welke aanpak daarvoor het beste is ( bijvoorbeeld deelreparaties, relining of vervanging van de riolering). Bij relining of vervanging wordt er samen met wegen, groen en kabels & leidingen een integrale beheer afweging gemaakt, om integrale projecten te initiëren.
Na twee jaar van voorbereiding is in november samen met het Waterschap Vallei en Veluwe en gemeente Woudenberg de uitvoering van een onderzoek naar het riool en watersysteem Maarn en Maarsbergen gestart. Deze meting en monitoring zijn de basis om een Systeemoverzicht Stedelijk Water (SSW) voor Maarn, Maarsbergen en Overberg eind 2023 op te starten.
In de planvorming is er voor het bemalingsgebied Engweg te Driebergen en Maarsbergen-Oost gestart met het opstellen van de waterhuishoudkundige plannen.
Klimaatadaptatie
In februari 2022 heeft uw raad de Lokale Adaptatie Strategie (LAS) vastgesteld. De LAS beschrijft het beleid om te komen tot een waterrobuuste en klimaatadaptieve gemeente in 2050. Voor het opstellen van het uitvoeringsplan van de LAS is ervoor gekozen om dit plan samen te voegen met de actualisatie van het verbrede Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) dat we gebruiken voor onze rioolaanpak.
Voor het bepalen van effectieve en doelmatige maatregelen voor het nieuwe plan Water en Klimaatplan wordt een Systeemoverzicht Stedelijk Water (SSW) uitgevoerd (zoals voor een GRP voorheen een Basisrioleringplan werd uitgevoerd). De uitvoering van het SSW is in 2022 gestart en zal naar verwachting eind 2023 worden afgerond. De maatregelen die uit het SSW naar voren komen, worden vervolgens verwerkt in het Water en Klimaat Plan.
Parallel aan de planvorming is de gemeente gestart met de voorbereiding en uitvoering van quick wins. Zo worden er bij de projecten Valwind Leersum, wateroverlast Amerongen en de rioolvervanging Dennenhorst extra klimaatadaptieve maatregelen opgenomen. Ook zijn voorbereidingen uitgevoerd voor het ontstenen en vergroenen, voor de klimaatpleinen in Driebergen en voor het infiltreren in het bos boven Amerongen. De uitvoering van deze maatregelen vindt plaats in 2023.
Wegen en civiel
Sinds 2022 zijn er diverse wegen (zoals de Langbroekerdijk, de Zuwe en Slaperdijk) in het buitengebied die extra aandacht krijgen. Deze wegen worden vaker gecontroleerd op veiligheid. Zo nodig worden er onderhoudsmaatregelen uitgevoerd.
Er is zowel groot als klein onderhoud gepleegd aan wegen, bruggen, bermen, fiets- en voetpaden. Bij onderhoud worden zoveel als mogelijk werkzaamheden gecombineerd met werk aan de ondergrondse infrastructuur zoals kabels, leidingen en riolering.
Ook is een inspectie van alle wegen uitgevoerd. Hierbij is zowel de technische staat inzichtelijk gemaakt als het beeldkwaliteitsniveau. Deze gegevens zijn gebruikt om te bepalen waar eerst het onderhoud aan rijbanen, fiets- en voetpaden wordt uitgevoerd.
Er is divers onderhoud gepleegd aan civiele kunstwerken. Er zijn houten bruggen schoongemaakt en gerepareerd. Er zijn in Leersum twee houten steigers vervangen evenals een betonnen brug in Driebergen. In Overberg is een brug geheel gerenoveerd.
In september 2022 is gestart met het nieuwe contract voor het vervangen van verouderde openbare verlichting. Dit contract houdt in dat enerzijds verouderde masten worden vervangen en anderzijds dat huidige masten worden onderhouden.
De voorbereidingen zijn opgestart voor de vervanging van de verkeersregelinstallatie (VRI) in Leersum (kruising N225/Lomboklaan/Hoflaan). Er worden diverse storingen verholpen aan de VRI's en de installaties worden schoongemaakt. Ook is aandacht gegeven aan toegankelijkheid van de gemeentelijke buitenruimte voor mensen met een beperking, diverse VRI's worden met advies vanuit Bartimeus geoptimaliseerd.
Afvalinzameling en verwerking
In 2022 is de hoeveelheid ongescheiden restafval met 10 kg per inwoner per jaar gedaald ten opzichte van vorig jaar naar 119 kg. Het communicatietraject dat gedurende het eerste halfjaar heeft plaatsgevonden, heeft hier aan bijgedragen. Ook is duidelijk geworden dat de doelstelling (maximaal 100 kg restafval per inwoner) met de huidige maatregelen, zonder prijsprikkel, niet haalbaar is. Eind december heeft de raad besloten een prijsprikkel voor restafval in te voeren waarbij betaald gaat worden voor het aantal keer dat restafval wordt aangeboden.
Ondanks de extra inzet van BOA's zijn er ook dit jaar veel bijplaatsingen van afval geweest. In alle dorpen zijn ondergrondse containers geplaatst waar ook groot karton gemakkelijk in gedaan kan worden. Met de verenigingen die papier inzamelen zijn nieuwe afspraken gemaakt over de vergoeding die zij ontvangen en die jarenlang niet aangepast was.
Energietransitie: Klimaatwet en Klimaatakkoord
De wens om te verduurzamen kreeg in 2022 extra urgentie. Door de gestegen energieprijzen was er behoefte aan versnelling, financieel gedreven en omdat er behoefte is aan een alternatief voor aardgas. Vanuit het Rijk ontvingen we extra middelen om inwoners met een kleine portemonnee te helpen de energierekening betaalbaar te houden.
In de regio U16 werkt de gemeente aan een Regionale Energiestrategie (RES). De RES bevat regionale afspraken over de opwek van duurzame elektriciteit en warmte. De regio in op energiebesparing en meer zon op daken en zijn afspraken gemaakt over duurzame warmte.
Op basis van het in 2020 vastgestelde afwegingskader Energie in Landschap is er een uitvraag gedaan voor 25 hectare zonnevelden. Twee initiatieven, een in Overberg en een in Amerongen, kwamen als beste uit de bus en hebben in 2022 hun plan verder uitgewerkt. De gemeenteraad stemde in 2022 in met de uitgewerkte plannen. Samen zijn deze twee initiatieven goed voor 0,03 TWh.
In 2022 startte de aanpak ‘Duurzame wijk’ in twee wijken in Maarn en Driebergen. In beide wijken is inmiddels een groep actieve inwoners ontstaan die aan de slag willen met verduurzamingsmaatregelen. Ook deed de gemeente onderzoek naar de mogelijkheden voor riothermie (winning van energie uit rioolwarte) en startte een nieuw onderzoek naar de mogelijkheid de warmte van de rioolwaterzuivering in Driebergen te benutten.
De gemeente hielp inwoners ook energie te besparen door hen te faciliteren bij het verduurzamen van hun woning. De gemeente organiseerde daarvoor meerdere activiteiten, onder andere een inkoopactie van isolatiemaatregelen en zonnepanelen voor woningeigenaren en monumenteigenaren. In het kader van de RREW (Regeling Reductie Energiegebruik Woningen) is er voor sociale huurders een energiebespaarbox en energieadvies beschikbaar gesteld. Daarnaast bieden onze vrijwillige energieambassadeurs doorlopend energiescans aan. Vanwege de stijgende energieprijzen was er zeer grote belangstelling om deel te nemen aan de lopende acties.
Eind 2022 lanceerde de gemeente en 27 lokale Klimaatpartners het Lokaal Klimaatakkoord Utrechtse Heuvelrug. Een doe-akkoord waarmee inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties afspreken samen te gaan werken om hun CO₂-uitstoot terug te dringen én de energierekening omlaag te brengen. De gemeente organiseerde vier bijeenkomsten over verschillende onderwerpen, waarin werd nagedacht hoe partners samen aan de slag kunnen met duurzaamheid.
Onze gemeente tekende in 2022 het Convenant Duurzame Woningbouw. Dit om het duurzaam bouwen van woningen aan te jagen. Bijzonder is dat dit convenant zowel door bouwpartijen als gemeenten is ondertekend. Zo wordt ervoor gezorgd dat gemeenten niet langer verschillende eisen stellen en er een gelijk speelveld ontstaat. Hierdoor kunnen bouwpartijen meer standaardiseren en kan met minder extra kosten, duurzamer worden gebouwd.
De gemeente maakte in 2022 een nieuw duurzaamheidsprogramma waarin de nieuwe doelen en opgaven (uit onder andere het uitvoeringsprogramma) en het nieuwe beleid zijn verwerkt.